Waarom stoppen niet gewoon een keuze is.

Als naaste denk jij misschien wel “Als hij/zij echt zou willen, dan kon hij/zij toch gewoon stoppen?” Deze gedachte is dan ook zeer begrijpelijk. Van buitenaf lijkt het soms alsof iemand “gewoon” hoeft te besluiten om te stoppen, net als bij andere gewoontes die niet gezond zijn. Maar wie van dichtbij te maken heeft met verslaving, weet dat het niet zo eenvoudig is. Stoppen is geen kwestie van wilskracht alleen, hier spelen heel wat verschillende factoren een rol in.

---

Wat met het brein?

Verslaving verandert de werking van het brein. De gebieden die te maken hebben met beloning, motivatie en zelfbeheersing raken ontregeld. Waar bij de meeste mensen een keuze bewust wordt afgewogen, neemt bij iemand met een verslaving de automatische drang over. Het brein leert dat de stof of het gedrag tijdelijk opluchting of plezier geeft en gaat dat pad steeds opnieuw volgen, zelfs als het schadelijke gevolgen heeft.

De ‘keuze’ om te gebruiken is dan niet rationeel, maar gestuurd door een diep ingesleten behoefte om spanning of pijn te dempen. Het is niet dat iemand niet wil stoppen maar dat het brein ondertussen ook wat anders functioneert. Dit maakt het stoppen al een stuk complexer.

Schaamte en machteloosheid, hoe zo?

Veel mensen met een verslaving voelen intense schaamte. Ze weten eigenlijk zeer goed wat hun gedrag aanricht of zelfs kapot maakt, maar de drang wint telkens opnieuw. Dit noemen we ook de paradox van de verslaving: ‘Ik weet welke negatieve gevolgen aan mijn gebruik/gedrag vast hangen en toch stel ik dat gedrag’.

Wanneer naasten of de omgeving dan zeggen: “Als je het echt wilde, dan stopte je”, vergroot dat vaak het gevoel van schaamte en onmacht des te meer. Schaamte lijkt de verslaving juist verder in de hand te werken, omdat dit zorgt voor meer isolement en de hoop op verandering ondermijnt.

Stoppen vraagt méér dan wil alleen

Herstel begint meestal niet bij het besluit te willen stoppen, vaak loopt het herstelproces al even voorheen. Het betreft een proces van inzicht, begeleiding, veilige steun en soms meerdere pogingen om het gedrag te veranderen. Stoppen vraagt niet alleen dat iemand wil, maar ook dat hij/zij kan. Zo weten we dat onder andere structuur, steunfiguren, een veilige plek, eventuele behandeling en verbinding met anderen zeer belangrijk zijn in het herstelproces.

Binnen de hulpverlening zien we vaak dat herstel pas echt mogelijk wordt wanneer er begrip is voor die complexiteit en wanneer naasten er in slagen hun oordeel om te zetten in betrokkenheid.

Wat kan jij als naaste doen?

Je kunt iemand niet laten stoppen, maar je kunt wel bijdragen aan zijn/haar herstel:

• Blijf nieuwsgierig in plaats van veroordelend: “Wat maakt dat het zo moeilijk is om te stoppen?”

• Erken dat het zwaar is, voor jullie beiden.

• Zoek steun voor jezelf: praten met anderen helpt om jouw draagvlak te behouden, om nieuwe perspectieven te krijgen.

Stoppen is helaas geen knop die je zomaar even omdraait. Het is een weg van vallen en opstaan, van leren omgaan met pijn en verlangen. En juist in die worsteling is begrip en verbinding vaak de eerste echte stap naar verandering.

Hulp nodig?

Twijfel je over hoe je het gesprek moet aangaan? Of heb je zelf ondersteuning nodig als naaste? Neem contact op via info@samennaastverslaving.be of via ons contactformulier op de website. We denken graag met je mee.

---